|
Klei is de natuurlijke grondstof die aan de basis ligt van baksteen, dakpannen, terracotta, tegels, enz.
Klei wordt ontgonnen in een graverij gelegen in een ontginningsgebied. Klei is alomtegenwoordig in de ondergrond. De ontginning beslaat een beperkte oppervlakte. In de meeste gevallen wordt het ontginningsgebied nabestemd als landbouwgebied. Op die manier ontstaat er een evenwicht tussen de gebieden die worden ontgonnen en deze die aan landbouw worden teruggegeven.
De steenbakkerij is meestal aanpalend aan een graverij, waardoor weinig transport nodig is. Aan de klei worden natuurlijke grondstoffen (zand, zaagmeel) en water toegevoegd. Dit mengsel van primaire grondstoffen wordt bewerkt tot een homogeen mengsel. Nadien krijgt de klei de vorm van de toekomstige steen (door extrusie of in een mal) en wordt deze kleivorm gedroogd en gebakken op een temperatuur van ongeveer 1000°C om tenslotte een baksteen te worden. De droog- en bakcurven zijn kenmerkend voor het mengsel primaire grondstoffen en voor het product.
De voorbereiding bestaat uit twee hoofdbewerkingen: het kneden en malen enerzijds, het mengen en doseren anderzijds.
Kneden en malen hebben tot doel de kleimassa homogeen te maken en haar de plasticiteit te geven die voor het vormen van de stenen noodzakelijk is. Tevens worden tijdens dit proces de vaste bestanddelen die in de klei aanwezig zijn verbrijzeld en fijn verdeeld in de kleimassa. Deze uiterst belangrijke bewerking geschiedt in de kollergang of in de kleiwals. Tenslotte bevat klei ook ongewenste organische bestanddelen die slechts door micro-organismen afgebroken kunnen worden. Om dit proces te bevorderen wordt zij enige tijd in donkere, vochtige ruimten opgeslagen.
De constante kwaliteit van het afgewerkte product is een hoofdvereiste geworden die alleen kan worden bereikt indien de grondstoffen steeds dezelfde eigenschappen hebben. Daarom wordt, onder permanente controle, verschillende kleisoorten gemengd.
Vette kleisoorten worden vermagerd door de toevoeging van zand. Zaagmeel maakt de scherf poreuzer. Mangaanerts geeft de baksteen een bepaalde kleur.
Het constant houden van het optimale vochtgehalte van de kleimassa is zeer belangrijk.
Handgevormde stenen werden voorheen volledig met de hand vervaardigd door een bal klei in een houten vormbak te werpen. Dit gebeurt tegenwoordig machinaal. Voordat de vormelingen in de oven gaan, moeten ze een aanzienlijk deel van het water dat de klei nog steeds bevat verliezen. Het gevaar zou anders bestaan dat de stenen bij het bakken zouden gaan barsten of springen door de uitzetting van de waterdamp binnen de massa. De maatvastheid van de vormelingen worden bereikt wanneer de krimp als gevolg van het vochtverlies is beëindigd.
De vormelingen worden gedroogd in droogkamers of droogtunnels waar het proces regelmatig en snel verloopt (meestal 2 tot 4 dagen).
Het bakproces moet zich geleidelijk ontwikkelen m.a.w. de temperatuur moet volgens een welbepaald tijdschema worden opgevoerd tot de eigenlijke baktemperatuur (begrepen tussen de 850º tot 1200ºC naar gelang van de kleisoort) is bereikt en daarna even regelmatig weer afnemen tot volledige afkoeling. Iedere kleisamenstelling heeft zijn eigen bakcurve.
|
